A Ghazal

 A Ghazal

..

In heart's alleys, a singular halo of sadness remains 

In a little nook of mind, a lingering darkness remains

Forgotten shores, lapping and frothing waves, warmer banks of sands

Memory's broken figment, a shadowy lightness remains

I’ve been what I’ve been, a stranger and a wanderer even

Not her though, like steadfast angelic light, her kindness remains

Under the canopy of countless stars and a brighter moon

A doubt lurks, a question hums and hums, a lonesomeness remains

How we have walked along these uncertain and weary roads

And though the perils are forgotten, the awareness remains

..

Anant Dhavale

(I wrote this Ghazal in simple syllabic verse to match the cadence the genre requires..)

मराठी भाषा प्रेम गीत

मराठी भाषा - प्रेम गीत

...

खुलणाऱ्या हास्याचे रंग मराठी
शब्दांच्या किमयेचे अंग मराठी

आंब्याच्या झाडाचा चीक मराठी
मिरचीच्या ठेच्यावर मीठ मराठी

आईच्या पदराची ऊब मराठी
बापाच्या मायेचे रूप मराठी

शाळेच्या घंटेचा नाद मराठी
मित्रांशी होणारे वाद मराठी

प्रेमाच्या चिट्ठीचा रंग मराठी
स्वप्नाळू डोळ्यांचा ढंग मराठी

रुणझुणत्या चालीचा डौल मराठी
लवलवत्या डोळ्यांचा कौल मराठी

जगण्याची चौतर्फा जाण मराठी
झटणाऱ्या हातांची खाण मराठी

दमलेल्या श्रमिकाचा घाम मराठी
उरलेल्या सगळ्यांचा राम मराठी

रक्तातून भिनलेली धून मराठी
रणरणते वैशाखी ऊन मराठी

दगडांची धोंड्यांची वाट मराठी
झुळझुळत्या पाण्याचे पाट मराठी

ओव्यांचे कवितांचे गाव मराठी
प्रेमाच्या बोलीचा ठाव मराठी

पाटीवर लिहिलेला वेद मराठी
भाषेच्या ऱ्हासाचा खेद मराठी

सळसळत्या रक्ताची धार मराठी
ज्ञानाच्या गंगेचा पार मराठी

शिवबांच्या दृष्टीचे सार मराठी
नशिबावर धैर्याचे वार मराठी

विश्वाच्या आर्ताचे भान मराठी
आलेल्या सगळ्यांचे स्थान मराठी

भाषेचे थोडेसे भान उरू दे
शब्दांचे झिळमिळते कोष खुलू दे
माझ्याशी थोडेसे बोल मराठी
राहो हा ठेवा अनमोल मराठी

राहो हा ठेवा अनमोल मराठी

--

अनंत ढवळे

#marathi #marathiculture

गझल

आठवणींच्या जंगलातले मोर जसे 

बोरबनातिल कच्चे-पक्के बोर जसे 

ह्या झाडाच्या सावलीमधे ऊब अशी 

माझ्यासोबत बसलेले की थोर जसे

घट्टमिट्ट प्रेमाच्या ह्या लडिवाळ कथा

काकणातले चमचम चांदणकोर जसे

ही पहाट इतकी निर्मळ, अव्याज अशी 

अंगणात दुडदुडणारे की पोर जसे

काळ किती लोटला येथवर पोचेतो

डोइवर होते ओझे घनघोर जसे 

.

अनंत ढवळे

*बोर - एकवचनी

1

लोक 

वादळानंतरची भकास शांतता

बघत बसलेले

पानगळीच्या पानांमधले 

पिवळसर तांबूस बुध्द 

निर्विकार बघत बसलेले

जगण्याचा जुनसर अर्थ

आसपासचे विश्व

फुटत विस्फोटत जाताना बघण्याखेरीज

इतर काहीच नसणे 

हे उमजून घेत बसलेले

समज आणि दंतकथेच्या पातळसर सीमेवर

गोंधळून उभे 

असल्यासारखे

_

अनंत ढवळे 

माझ्या इंग्रजी कविता

 

ह्या आठवड्यात माझ्या इंग्रजी कवितावाचनाचा एक कार्यक्रम "रिव्हर रीड" उपक्रमांतर्गत रेडबॅंक, न्यू जर्सी येथे होतो आहे. मराठी वाचक मित्रांच्या माहितीस्तव इथे ही नोंद.  फिचर्ड रीडर म्हणजे कुठल्याही कविता वाचनातले निमंत्रित कवी. फिचर्ड रीडर कवितावाचनाच्या सुरुवातीला साधारण वीस पंचवीस मिनिटे आपल्या कविता ऐकवतात, आणि त्यानंतर ओपन माईक पार पडतो. 

1

मित्तर चित्तर भुरे कबूतर 

ह्या छपराहुन त्या छपरावर 

वर दाटीवाटी मेघांची

खाली नुसती तगमग दुष्कर

वाटाड्या जर निघला भोंदू

हे खापर फोडा वाटेवर

काय तुझा हा उलटा धंदा

शिकून सवरुन बनला कट्टर

कुठे तुझ्या डोळ्यांत उतरलो

रेघोट्या घोटल्यात वरवर

ये रे ये आषाढी मेघा

घेउन जा हे माझे पत्तर

.

अनंत ढवळे

गझल

मघाचपासुन वाऱ्याची नुसती भणभण

त्यात मला गावेना माझे उच्चारण

अवसादाचे रंग भरुन गेली दशके

खिन्न पिढीचे हसणे सुध्दा निष्कारण

इतिहासाचे थोटुक धुमसत पडलेले

हवा फुंकणाऱ्यांना कर की पाचारण

किती दिवस ही लपाछपी हे सोंग तरी 

खोटा उगला दिवस अरे मग खोटा म्हण

ती साध्या गोष्टींतून विणते अर्थ नवा

मी उगाच कोरत बसलेलो कण अन कण

-

अनंत ढवळे 

गझल

तू हेही कर तू तेही कर 

करता करता एग्दिवशी मर

स्टेशन स्टेशन नुस्ता धुरळा

रस्ता रस्ता केवळ मत्सर

लागेना कोठेही गाणे 

बसलो ऐकत नुसती खरखर

माती बिलगेनाशी झाली

वाढत गेले इतके अंतर

माणूस तसाही सुंभउपट

बांधत बसतो नसलेले घर

.

अनंत ढवळे

दोनोळ्या

मराठी कवींना शेर हे दोन ओळीचे साधन एव्हढे रुचावे आणि सशक्तपणाने लिहिता यावे याला ऐतिहासिक पार्श्वभूमी आहे. मराठीला दोनोळ्या नव्या नाहीत. प्राचीन महाराष्ट्री प्राकृतात लहिलेल्या "गाथा" म्हणजे रचनेच्या दृष्टीने "दोनोळ्या" आहेत. दोन ओळींमध्ये मोठा आशय/ एखादी गोष्ट सांगून मोकळे होणे. गझल ही कवितेची विधा आपल्याकडे आधीपासूनच होती असा भाबडा दावा करणे हा इथे हेतू नाही. मी केवळ दोन ओळीमंध्ये विषय संहत रूपात मांडण्याची सवय आणि परंपरेचा उल्लेख करतो आहे.

देखो

देखो तो उस लड़की की हिम्मत देखो

क्या होती है सपनों की ताक़त देखो

हट जाओ उसके रस्ते से फिर देखो

उम्मीदों अरमानों की शिद्दत देखो

हर मुश्कील आसान बनाती जायेगी

बहती नदियासी उसकी फितरत देखो

- अनंत ढवळे ©Anant Dhavale.

न्यूयॉर्कच्या कविता - १

सध्याचं न्युअर्क 

पोरट्यूगीज आहे 

असं मला सांगत होता एक 

एक्स कॉप

म्हणजे रिटायर्ड पोलिस

+

लिनापे लोक रहात होते आधी 

आज जिथे उभं आहे न्यूयॉर्क

आणि जर्सी

इथल्या उंच उंच इमारतींमधून 

जाणवत जातं 

लिनापेंचं

प्राचीन मुक्त अस्तित्व

+

पसेयक 

म्हणजे भूमीभेद

म्हणजे हजारो वर्ष जुनी नदी

आजची पसेयक वाहते आहे 

पाऱ्याचे प्रदूषण घेवून

नदी म्हणजे संस्कृती 

संस्कृती म्हणजे नदी

जेंव्हा आपण संपवतो एक नदी

आपण संपवत असतो एक उभी संस्कृती

+

न्यूयॉर्क मधली लोकांची सरमिसळ

विलक्षण आहे

प्रत्येकाला सामावून विस्तारत जातो आहे 

ह्या महानगराचा 

महासागर

+

खूपच वेगळी आहे 

उर्वरित अमेरिका 

खूपच.

+

विलियम कार्लोस विल्यम्सला

शब्दात पकडायची होती 

पक्की अमेरिकन बोली 

मंडेन आणि कदाचित जराशी 

थेट

गेल्या आठवड्यात मी वाचून आलो

रुदरफर्डमध्ये माझ्या कविता

विलियम कार्लोस विलियम ऐकत असावा शांतपणे

ह्या भ्रमात.

+

मोठ्या शहरातली बकाली

एकच एक आहे 

न्यूयॉर्कमधून फिरताना

उगाच आठवून गेली 

मुंबईची बकाल समृद्धी

तर नवल ते काय

_

अनंत ढवळे

गझल

पडोत जितके पडायचे काळाचे घण

माझ्यामधले उरो जरासे चांगुलपण 

इतके साधे सोपे हे संबंध जसे 

पानांना दवबिंदूंचे की आकर्षण  

वेळ घालवत बसण्याची ही अजब तऱ्हा 

मोजत बसलो आहे माळवदाचे खण

काय आपल्या सफरींचे कौतूक तरी 

ह्या रस्त्याने आले गेले कितीक जण  

कशास इतकी स्पष्टीकरणे, कबूल कर  

ताळतंत्र सुटलेले होते, झाले म्हण  

जागोजागी रेलचेल पाणवठयांची

तहान माझी  भागवणारा कोठे पण 

तहान त्याची इतकी मोठी आहे की 

समुद्र करतॊ  आहे बिंदू पाचारण  

-

अनंत ढवळे 

गझल वाचन - यू ट्यूब

 https://www.youtube.com/watch?v=POKx_I_wmxU&ab_channel=AnantDhavale

WIP - Work in Progress

आँख खोलूँ तो रूप उसका है 

वो जो जी में समाए बैठा है 

रंग उसके हैं है उसी से  धनक 

आँख मूंदूँ तो ध्यान उसका है 

उसकी बातों से हैं रंगीं रातें

उसकी आँखों से दिन सुनहरा है

कोई ढूंढे तो किस तरह उस को 

वो जो सहरा के बीच दरिया है 

अनंत ढवळे 

آنکھ کھولوں تو روپ اسکہ ہے 

وہ جو جی میں سمایہ بیٹھا ہے 

 رنگ اسکے ہیں ہے اسی سے دھنک

آنکھ مندوں تو دھیان اسکا ہے  

اسکی باتوں سے ہیں رنگیں راتیں 

اسکی آنکھوں سے دن سنہرا ہے 

کوئی ڈھونڈھے تو کس طرح اسکو 

وہ جو صحرا  کے بیچ دریا ہے 

Anant Dhavale 

नदी, दिवे, शहर

हे शहर उभारलं गेलं होतं 

नदीच्या काठालगत 

तिच्या वळणांलगत

शहराचे दिवे तरंगतात 

नदीच्या निळसर करड्या पाण्यावर

अस्ताव्यस्त भिरकावून दिलेल्या तारकांसारखे 

खिडकीतून न्ह्याहाळणाऱ्याच्या दृष्टीत

नदी, शहर आणि दिवे

सगळं एकसंधच आहे

एकसंध पूर्णतेसारखं    

-

अनंत ढवळे 

सिनिकल माणसाचं इतिवृत्त

तुम्ही जगता - मौजमजा करता 

मग यथावकाश मरता

तुमच्या जागी दुसर कुणीतरी येत

जग सुरू राहात

काहीही बदलत नाही

काहीही बदलणार नाही

काही बदलण अपेक्षितही नाही

मी माझ्या जगण्यातल एक साध अक्षर देखील बदलणार नाही 

तशी कुणी संधी दिलीच तर

नसता लिहूच शकलो नसतो

इतक्या सगळ्या 

सुखार्थाः सर्वानाम गझला

( किती आहेत अशा ?)

आपण काय आहोत

आपण काय करतो आहोत 

आपण नेमके काय उत्खनतो आहोत

हे प्रश्न निरर्थक आहेत

लहानसहान गोष्टींमधून अर्थ शोधण 

हीच कदाचित 

जगण्यातली मौज आहे

दुनियेच्या मुळाशी आहे

एका लहानग्याचं

निर्मळ हसू

हेच

कदाचित याहून वेगळ काही नाही

काहीच नाही.

..

अनंत ढवळे

1

आपल्या आत वाहत असते एक नदी

कधी गोदावरी 

कधी पोटामक

आपण म्हणत असतो या नद्यांचे 

सूक्त

किंवा नुसतेच अनुभवत असतो नदीकाठची शून्यता

(शून्यता ही अनुभवण्याची बाब आहे 

समजण्याची नाही)

आपल्या आधी 

कित्येकांनी अनुभवली असेल ही शून्यता

हे नद्यांचं अथक वाहणं

ही निळाईतली अभेद्य विवरं

आपल्या नंतरही 

अशाच वाहतील या नद्या 

असेच अचल उभे राहतील 

हे उत्तुंग सागरमाथे

अशीच गडदत राहील

देशांच्या काल्पनिक रेषा ओलांडून जाणारी 

एखाद्या पहाडाची विराट सावली*

आपण असतो देशकाल आणि इतिहासावर पडलेल्या 

लहान-सहान वळकट्या

पण म्हणून क्षणभरही थांबत नाही 

ही रंगबिरंग देखाव्यांची शोभायात्रा.

-

अनंत ढवळे

पोटामक  - Potomac river

सागरमाथा - Mount everest

*के२ (K2) ह्या शिखराची सावली 

देशकाल - Time and space

1

 हरेक जण विकतो आहे काही ना काही 

मी ग्राहक बनलेलो आहे प्रत्येकाचा

काय करू मी सांग तुझ्या या चतुराईचे 

मला जिथे कंटाळा माझ्या धूर्तपणाचा

नेहमीच असतो आपण का परिघावरती

नेहमीच बोगस का गमतो वेष जगाचा 

-

अनंत ढवळे