२

पडलीत किती मागे शेते हिरवाळी 

पाहतो जिथे घनदाट पांढरी आहे

जगण्याची सारी घालमेल उरलेली 

माझ्यात पुन्हा येऊन थांबली आहे 

वैतरणा माझ्या खोल अंतरामधली

बुडवेल एकदा मला माहिती आहे  

अनंत ढवळे 

An Urdu Ghazal

 کوئی کہدے تو بس بگڑتا ہوں 

ورنہ ہر گام پر پھسلتا ہوں 

پھر اسی راہ پر نکلتا ہوں 

پھر اسی کھیل میں الجھتا ہوں

اِس سے بہتر ہو کیا کے خوابوں میں 

اُس سے ملتا ہوں بات کرتا ہوں 

دھوپ ایسی سراب بھی پگھلے 

خوشق دریا سے گُھونٹ بھرتا ہوں 

دن سرکتا ہے رات ڈھلتی ہے 

ایک میں ہوں کے سر پٹکتا ہوں 

بس کے آساں ہے مجھ کو  سمجھانا 

ہر کھلونے سے جو بہلتا ہوں 

اننت ڈھَوَلے

कोई कह दे तो बस बिगड़ता हूँ
वरना हर गाम पर फिसलता हूँ 

फिर उसी राह पर निकलता हूँ
फिर उसी खेल में उलझता हूँ  

इस से बेहतर हो क्या के ख़्वाबों में
उस से मिलता हूँ बात करता हूँ 

धूप ऐसी सराब भी पिघले
ख़ुश्क़ दरिया से घूँट भरता हूँ 

दिन सरकता है रात होती है
एक मैं हूँ के सर पटकता हूँ 

बस के आसाँ है मुझको समझाना
हर खिलौने से जो बहलता हूँ

अनंत ढवळे

1

घड्याळाने उठवले एरवी उठलोच नसतो
अशी तंद्री भुलावन आज मी हललोच नसतो

उतरली धुंद डोके लख्ख उजळीने ठणकले
तसा निघलो तडक्कन एरवी निघलोच नसतो

तडकली काच डोक्यावर उन्हाने खोक पडली
उन्हाळी रंग नसता रापका फुटलोच नसतो

रटाळी वाढते दिवसेंदिवस आहे मनाची
उगा रमलो खरातर एव्हढा रमलोच नसतो

कमी नाहीत तोटे सभ्य असण्याचे कृपाळा
जरासा मी बिघडतो तर असा फसलोच नसतो  

.

अनंत ढवळे 

भाषा

जेंव्हा नासवली जाते एखादी भाषा 

तेंव्हा नासवली जाते 

                       एक उभी संस्कृती 

+

भाषेसाठी पुढे येऊ नयेत मंत्री- संत्री 

ह्यात आश्चर्य नाही — राजकारणी हा 

लोकशाहीमधला सर्वतः 

                      निरूपयोगी वर्ग आहे 

पण भाषेच्या नावे भाकरी थापणारे

लेखक, कवी, अभिनेते, गायक 

                       यांचं काय? 

+

तुमच्या डोळ्यांदेखत खोडून काढली जाते आहे

चक्रधरमहदंबाज्ञानेश्वरनामदेवएकनाथतुकारामाची भाषा

                         तुमच्याच लोकांकडून.

+

नगरसेवकाला व्हायचंय आमदार 

आमदाराला मंत्री 

मंत्र्याला बनायचंय मुख्यमंत्री 

प्रत्येकालाच चढायचंय वर

मग त्यासाठी तोडावी लागली राज्ये 

किंवा 

संपवावी लागली भाषा 

                         तरी हरकत नाही.

+

पण हे काही एकमेव संकट नाही 

भाषेपुढचं : 

ह्या आधी काय केलंय आपण 

                  — ह्यानंतरही काय करणार आहोत ? 

+

विलियम कार्लोस विलियम्सने आयुष्यभर 

खपून 

आपल्या कवितेतून साधली होती 

                       सामान्यांची भाषा 

याउलट आपण काय करतो? 

तर

उडवतो लोकभाषेची खिल्ली.

+

भाषा म्हणजे लोकायत 

लोकांनी मिळून कळत- नकळत संकलित 

केलेलं ज्ञान

भाषेचा हात धरून 

आपण  जाऊ शकतो हजार वर्षे मागे 

                      अथवा पुढे.

                      

+

प्रत्येकाला जपायचा आहे 

आपापला निहित स्वार्थ 

टिकवायचे आहेत हितसंबंध 

पण भाषेचं काय? 

कोण जपणार आहे भाषेचा पुरातन 

                        आत्मबंध.

..

अनंत ढवळे 

1

का विचारा प्रश्न आस्वादे मरा

लागले जर सोंग आहे छानसे 

 

.

अनंत ढवळे 

शॅनंडोआ नॅशनल पार्क

हे वरचे फोटो तसे जुने आहेत. व्हर्जिनियात राहात असताना जरा मोकळीक मिळाली की शॅनंडोआला जाणे हा माझा आवडीचा उपक्रम होता. हजारो एकर पसरलेलं जंगल, ब्लू रीज डोंगररांगा, स्कायलाईन ड्राईव्हचा पार्कच्या ऐन मध्यातून जाणारा रस्ता, जंगलातल्या पायवाटा हे सगळं काही मिथिकल आसल्यासारखं आहे. आठवड्याच्या मध्ये कधी जावं तर तिथे प्रचंड शांतता असते. खालच्य दरीतून येणारे विविध ध्वनी ऐकत तासंतास बसून राहणे, क्वचित सोबत वही असलीच तर काही खरडणे असा माझा वेळ जायचा. 

बरेचदा ( विशेषतः माणसांची फारशी वर्दळ नसल्यास ) हरणांची कुटुंबे बिनधास्त बाहेर, रस्त्यावर हिंडताना दिसून येतात. तशीही ही सगळी हरीण मंडळी संध्याकाळच्या वेळी मोठ्या प्रमाणात बाहेर पडतात. तुम्ही गाडीने संध्याकाळी खाली उतरून जात असाल तर अगदी जपून जावे लागते. 

बाकी हे खालचे फोटो अशातले आहेत. हिवाळा सरला असला तरी हिवाळ्याची चिन्हे पार्कमध्ये अजूनही सर्वत्र दिसताहेत.

 

पिनॅकल पिकनिक एरिया नावाचं एक सहलीचं ठिकाणं बनवलेलं आहे या पार्कात (अर्थात तिथे आणखी अशी बरीच ठिकाणं आहेत) . तिथल्या एका बाकावर जरावेळ पाठ सरळ करावी म्हणून पडलो आणि गंमत म्हणून हा फोटो काढला. नंतर बराच वेळ तिथली शांतता आणि संथ वाहणारी थंडसर हवा अनुभवली. झाडाझुडांच्या सावलीत जी झोप म्हणा अथवा ग्लानी येते ती काही भारीच मनोरम गोष्ट असते.

ह्या भागात अस्वलं असल्यानं कचराकुंड्यांवर जाड झाकणं बसवलेली आहेत. एकूण पार्कात काहीही खाल्लपिल्लं की त्यानंतर आपली जागा स्वच्छ करणे, झालेला कचरा कुंडीत टाकून देणे या गोष्टी पार्कात येणाऱ्याकडनं अपेक्षित आहेत. आणि विशेष हे की बहुतेक लोक हे सार्वजनिक शिस्तीचे संकेत आवर्जून पाळताना दिसून येतात. 

हा खालचा फोटो  एखाद्या ऍब्स्ट्रॅक्ट कवितेसारखा आहे:

थोडी कारागिरी केली, आणि ह्या फोटोतला हिवाळी एकांत अजूनच वाढला: 

मी तसा आळशी आहे - माझ्या प्रिय बायकोला आणि मुलाला मात्र फिरण्याची भारी हौस आहे. त्यांच्या सोबत मी देखील गेल्या काही वर्षात बऱ्यापैकी फिरू लागलो आहे :). 

शॅनंडोआ म्हणजे माझ्यासाठी एक प्रकारची मेडिटेटिव्ह जागा आहे. तिथे जाऊन बसलं की काही एक ऊर्जा मिळते. रानावनातून चालताना अनेक कविता आठवतात, सुचतात हे देखील आहेच. हा पार्क बनवताना बरीच गावं विस्थापित झाली होती. ती पुढे कुठे वसवली गेली असतील वगैरे विचार देखील डोकावून जातात. त्यातली बहुतेक मंडळी व्हॅलीतल्या गावांमधे जाऊन राहिली होती असे अशात वाचल्याचे आठवते.

Haiku

I woulda bought your book

but it was a hot New York evening 

and all I needed was more beer

..

monday night 

in the tavern of loneliness 

revelers drink to sadness

..

coastal town

the sun, frozen 

in a haze of time

..

a bird, perched up high

in a tree — feels the truth

it cannot explain 

..

your evocative eyes

let me know when 

to stop talking 

..

cloudy morning 

something flaps in the wind

a subdued beginning 

..

this one goes up-town

with a hub-bub of people

and their belongings 

..

a primal train scream

shards strewn astray

summer, in its full glory 

..

patter of raindrops 

like a stranger’s knock 

click clickety click

..

rainy morning wraps

the metropolis in a mist

of being and nothingness 

..

spring falters 

on the banks of 

returning cold

..

blue blue blue

a certain cold hue

my eyes won’t discern 

..

beautiful girl 

in a sub-urban metro

a dance of light and shadows 

..

sub-urban night 

slow jazz of stars

sky, a purple unfazed 

..

soft sounds of rain

a quiet evening

sleep — a distant corridor 

..

driving in rain

on quiet long nights 

the blue hum of time

..

imagination is 

a boat — weather torn

forlorn

..

soon we will forget 

the blizzards, the frost

such flows time

..

and there I see her

like a ray of sunshine

a soothing breeze 

..

like a relic of the past

a thought remains frozen 

waiting for the thaw 

..

cold cold nights 

amber hazy skies

myths re-spoke 

..

Anant Dhavale

( These, like most poems here are raw and in the making. I edit and re-edit poems before they get published anywhere.)