मी का प्यालो हे मलाच ठाउक नाही
ही वेला बहुधा तुटलेल्या ताऱ्याची
पाहत बसलो तर थिजून गेली दिठ्ठी
ही बाव एवढी खोल थंड जन्माची
गंतव्य हालते आणि दुरावत जाते
वाटली उगाचच वेळ दुवे जुळण्याची
आतले पुन्हा वैषम्य दाटले फारा
रद्दी चाळत बसलेलो भरकटण्याची
माझ्यावर येवुन थांबत जाते आहे
गणना गिनती मोजणी लुप्त शब्दाची
—
अनंत ढवळे
साठोत्तऱ्यांनी बरबाद केली लय
अर्जित भाषेत लिहिण हे आपल्या मेंदूची/ विचार करण्याच्या पध्दतीची नव्याने जडणघडण करण्यासारख आहे. प्रत्येक भाषेचा एक ठाशीव स्वभाव असतो; वक्तृत्वाची वेगवेगळी वळणे असतात. ही वळणे नीट अंगिकारता आली तरच ते लेखन नैसर्गिक वाटत.
माझी गझल लेखनाची सुरूवात झाली ती उर्दूतून. “सोचता हूं किधर चली है हयात” अशी एक कच्ची पक्की गझल आजकल उर्दूत छापून आली होती. कुठल्याही माध्यमावर प्रकाशित झालेली ती बहुतेक माझी पहिलीच कविता असावी. नंतर तुफैल यांच्या हिंदी मासिकातही एखादी गझल छापून आल्याच आठवत. हे मासिक तेंव्हा चांगलच लोकप्रिय होत. उर्दूच्या परंपरेचा मान ठेवून मी गझलांमधून तखल्लुस देखील उपयोजित करायचो. औरंगाबादेतली बरीचशी उर्दू मंडळी मला आजही या उपनावाने संबोधतात! नंतर मराठीत गझललेखनाच्या आणि प्रयोगांच्या शक्यता अधिक आहेत हे जाणवल्यान पूर्णतः मराठी गझलेत रमलो.
असो, हे सगळ पाल्हाळ लावायच कारण म्हणजे गेल्या वर्षभरात पुन्हा उर्दूत लिहिण सुरू केल आहे. त्यातल काही इथे उर्दू आणि देवनागरी दोन्हीत पोस्ट करतो आहे,
उर्दू लेखनाकडे दुर्लक्ष करू नये अस वाटण्यामागे ज्या दोन मोठ्या माणसांचा विचार आहे त्यांचा उल्लेखही क्रमप्राप्त ठरतो - ते म्हणजे अस्लम मिर्झा आणि फारूक शमीम! फेसबुकमुळे या थोरामोठ्यांशी संपर्कात राहता आलं ही आनंदाची गोष्ट आहे.
رات آنکھوں میں رہیں بیداریاں
دم بہ دم اٹکھیلتی بے چینیاں
रात आँखों में रहीं बेदारियाँ
दम -ब -दम अटखेलती बेचैनियां
غم کی بے عنواں لکیروں کی طرح
بنتی گرتی موج کی کلکاریاں
ग़म की बेउनवां लकीरों की तरह
बनती गिरती मौज की किलकारियाँ
راہ چلتے ہم کہاں تک آ گئے
ہو گئیں بوجَھل گھنی آبادیاں
राह चलते हम कहाँ तक आ गए
हो गयीं बोझल घनी आबादियाँ
یوں گزر سکتے ہیں اپنے روزو شب
کچھ تمھارا ذکر کچھ تنہائیاں
यूँ गुज़र सकते हैं अपने रोज़ो-शब
कुछ सुकूते नाज़ कुछ तन्हाइयाँ
بے حس و بے صوت تھا جنگل خموش
ناگہاں چلنے لگیں پروائیاں
बे-हिसो बे-सौत था जंगल ख़मोश
नागहाँ चलने लगीं पुरवाइयाँ
++
اننت ڈ'ھولے
Anant Dhavale
All rights reserved
#
एकामागून एक गुरफटत जाणाऱ्या व्यूहांमध्ये
मुक्ततेचे दावे करणारे आपण
गुंतत जातो आहोत
खऱ्या दुनियेच्या आलोकात
ही आपली असंबध्द अरेषीय चित्रे
वेड्यावाकड्या वावटळींसारखी
धुराळून चाललेली आहेत
लहान सहान गोष्टींच्या
उलगडत जाण्याची किंवा
न उलगडण्याची कारणे शोधत जाणारी
उत्तररात्र
पाळत ठेवून बसली आहे
सहापैकी एकाही दिशेचा उलगडा होऊ नये
एव्हढे दूर आपण निघून आलो आहोत
आणि फार मागेच विरघळून
गेलेले आहे
समजेचे मीठ
-
अनंत ढवळे
