उतरली धुंद डोके लख्ख उजळीने ठणकले
तसा निघलो तडक्कन एरवी निघलोच नसतो
तडकली काच डोक्यावर उन्हाने खोक पडली
उन्हाळी रंग नसता रापका फुटलोच नसतो
रटाळी वाढते दिवसेंदिवस आहे मनाची
उगा रमलो खरातर एव्हढा रमलोच नसतो
कमी नाहीत तोटे सभ्य असण्याचे कृपाळा
जरासा मी बिघडतो तर असा फसलोच नसतो
.
अनंत ढवळे
हे वरचे फोटो तसे जुने आहेत. व्हर्जिनियात राहात असताना जरा मोकळीक मिळाली की शॅनंडोआला जाणे हा माझा आवडीचा उपक्रम होता. हजारो एकर पसरलेलं जंगल, ब्लू रीज डोंगररांगा, स्कायलाईन ड्राईव्हचा पार्कच्या ऐन मध्यातून जाणारा रस्ता, जंगलातल्या पायवाटा हे सगळं काही मिथिकल आसल्यासारखं आहे. आठवड्याच्या मध्ये कधी जावं तर तिथे प्रचंड शांतता असते. खालच्य दरीतून येणारे विविध ध्वनी ऐकत तासंतास बसून राहणे, क्वचित सोबत वही असलीच तर काही खरडणे असा माझा वेळ जायचा.
बरेचदा ( विशेषतः माणसांची फारशी वर्दळ नसल्यास ) हरणांची कुटुंबे बिनधास्त बाहेर, रस्त्यावर हिंडताना दिसून येतात. तशीही ही सगळी हरीण मंडळी संध्याकाळच्या वेळी मोठ्या प्रमाणात बाहेर पडतात. तुम्ही गाडीने संध्याकाळी खाली उतरून जात असाल तर अगदी जपून जावे लागते.
बाकी हे खालचे फोटो अशातले आहेत. हिवाळा सरला असला तरी हिवाळ्याची चिन्हे पार्कमध्ये अजूनही सर्वत्र दिसताहेत.
पिनॅकल पिकनिक एरिया नावाचं एक सहलीचं ठिकाणं बनवलेलं आहे या पार्कात (अर्थात तिथे आणखी अशी बरीच ठिकाणं आहेत) . तिथल्या एका बाकावर जरावेळ पाठ सरळ करावी म्हणून पडलो आणि गंमत म्हणून हा फोटो काढला. नंतर बराच वेळ तिथली शांतता आणि संथ वाहणारी थंडसर हवा अनुभवली. झाडाझुडांच्या सावलीत जी झोप म्हणा अथवा ग्लानी येते ती काही भारीच मनोरम गोष्ट असते.
ह्या भागात अस्वलं असल्यानं कचराकुंड्यांवर जाड झाकणं बसवलेली आहेत. एकूण पार्कात काहीही खाल्लपिल्लं की त्यानंतर आपली जागा स्वच्छ करणे, झालेला कचरा कुंडीत टाकून देणे या गोष्टी पार्कात येणाऱ्याकडनं अपेक्षित आहेत. आणि विशेष हे की बहुतेक लोक हे सार्वजनिक शिस्तीचे संकेत आवर्जून पाळताना दिसून येतात.
थोडी कारागिरी केली, आणि ह्या फोटोतला हिवाळी एकांत अजूनच वाढला:
दोन घडी बनलो नचिकेता
प्रेषय मां यमाय म्हटलो मी
पुन्हा नकोचा संभ्रम होता
संभ्रमात दशके जगलो मी
चित्र पाहण्यात दंगलेलो
भंगिमेत पुरता फसलो मी
दोन दिसांचा आहे मेळा
जगाकडे पाहुन हसलो मी
मधेच ही वावटळ धुमसली
विरले सगळे मग विरलो मी
*
अनंत ढवळे
मन दुखावलेला माणूस
मरू शकतो कुठल्याही व्याधीशिवाय
पत्त्यांच्या घराला हलकीच टिचकी मारल्यासारखा
ही एक सहज नैसर्गिक घटना असू शकते
वाऱ्याची झुळूक येऊन एखादे तांबूस करडे पान
फांदी सोडून निसटून जाण्यासारखी
नंतर कोण काय म्हणेल
किंवा उर्वरित दुनियेचे पुढे काय होईल
ह्या बाबी गौण ठरतात
मन दुखावलेल्या माणसासाठी
हा कल्पांत असतो
त्याच्यापुरता
..
अनंत ढवळे
उरेल मागे म्हटलो थोडे
काही दाखवण्यापुरते
काही वाखाणण्याजोगे
पडदा होता अर्धा उघडा
सूर्य शिरला थेट घरात
थंड तानदानावर थिजून बसला
जिन्यावरून खाली उतरणे
देखील असते अधोगतीच
हे ही समजू लागलंय आजकाल
काय गोंगाटंय आहे रस्ताभर
गाड्यांची नुसती रणरण
उन दुतोंडेपणा करीत कावलेलं
जरा सांभाळून चाललो
तर आलाच मागून उडाणटप्पू
वारा— सोबत चल लेका
मस्ती करूत म्हणायला.
.
अनंत ढवळे
इथे तिथे नाही । तुझ्याकडे नाही
तुकोबाची वही । गेली कुठे
हरवून गेला । ज्ञानोबाचा खांब
आपला आरंभ । सापडेना
ज्ञान म्हणू ज्याला । अक्षर ती गोष्ट
डोळ्यांपुढे स्पष्ट । दिसेनाशी
सापडले होते । काही क्षणभर
होऊन दुष्कर । निसटले
मौज येते तुला । पळविता लोक
डोई पडे खोक । जमिनीच्या
..
अनंत ढवळे
हे गप्पा मारणं ह्या गळाभेटी हे मनमुराद खळखळून हसणं
एकमेकांना हॅलो थँक्यू सॉरी म्हणणं
ह्या अर्धवट ओझरत्या मिठ्या
क्वचित अस्वस्थ हालचालीतनं बोलणं
कधी चेहेऱ्याआड दडून बसणं
अधून-मधून कवितावाचनांतून भेटणं, नंतरच्या मैफिलींतून
तासंतास कवींच्या गोष्टी आठवून भावविभोर होणं
नव्या-कोऱ्या वसंतातली प्राजक्ती हवा छातीभर भरून घेणं
मग त्यानंतरचे अनिवार्य दीर्घसर संथशीळ प्रवास --
ह्यानंतर कायच्या पेचांमधून
असलेल्या नसलेल्या प्रत्येक गोष्टीवर प्रश्नचिन्हे उपस्थित करणं
कधी वस्तूंच्या झगमगाटात हरखून
तर कधी महागड्या गाड्यांच्या सुसाट वेगात गुंगून
आपआपली प्रभावाशील निब्बानं शोधणं
एकंदरीत बहुतेक असं काहीसं असतं
हे आतल्या पोकळ्या भरण्याचे निर्रथक प्रयास करणं.
..
अनंत ढवळे
(माझ्या एका इंग्रजी कवितेवर आधारित. अर्थात दोनही कविता आपाल्या ठिकाणी वेगवगेळ्या आहेत)
चालली वितळून ही तारांगणे माझ्यापुढे
भासते नैराश्यही साधेसुधे माझ्यापुढे
चालणे जर व्यर्थ तर मग थांबणेही व्यर्थता
हृदय काळाचे निरर्थक स्पंदते माझ्यापुढे
-
अनंत ढवळे
उत्तररात्र पुन्हा रस्त्यावर एकांडी
कलंडून गेलेली मरणाची हाळी
लांबलांब रुतलेले औदासिन्य जुने
रीतभात सांभाळत उरलेले बाकी
थोर तुझे कारुण्य - एवढे अस्फुट का
बहुताना दरकार अगा फुंकर साधी
एखादाच कुणी जागा नसता येथे
झोप जशी साऱ्यांवर अंताची ग्लानी
हे अरण्य वळणावळणाने गप्प उभे
जाण बनत ओझे रस्ता दाखवणारी
..
अनंत ढवळे
आपलं एलिटिस्ट जगणं
आणि आपली समाजवादी विचारसरणी
